Ülkemizle bütünleşen “Vatanım” şarkısının orijinalinin Yahudi halk müziği olduğunu biliyor muydunuz?
Parçayı Türkiye’de ilk kez seslendirdi. Ayten Alpman’danDinlediğimizde bizi büyüleyen ise ana haber bültenlerinin sonunda çalan ve şu sözlerdir: memleketim farklıİkinci bir milli marş haline gelen ve bize “” dedirten “Memleketim” adlı müzik aslında Yahudi kökenlidir.
1974 yılında Kıbrıs Barış Harekatı sırasında radyoda bu şarkı çalınıyordu… Herkes o kadar büyülenmişti ki plaklar artık satmıyordu. Melodi “anonim” olarak kaydedildi. Yaptığımız bu Anonim kısmı biraz vurgulayalım.Biz istedik, biraz da şaşırdık, saçmalamayalım.
Sözleri Türkçe fakat melodisi yabancı olan bu modülün kökleri çok eskilere dayanmaktadır.
Memleketim müziği, bir Yahudi halk müziğidir. Der Rebbe Elimelechadlandırılmış bu şarkı İbranice Tercüme edersek Haham Elimelech şeklinde karşımıza çıkar. Peki bu kim?
1717’de aslen Polonya’da doğan asıl adı Lizhensk’li Elimelech Weisblum Bu hahamın tuhaf bir hikayesi var. 1787 yılında vefat etti ve ilk eşi Sprinza’dan olan 5 çocuğuyla birlikte zorluklar ve sevinçlerle dolu bir hayat yaşasa da Sprinza vefat etti. Ancak Haham Elimelech hayatına devam etmeye kararlıydı.
İkinci kez evlendiğinde bu kez Gittel Hanım adında bir kadınla evlendi.
Eşlerinin her ikisinin de tanınmış dini liderlerin kızları olması onların dini çevrelerde hayatlarını daha da özel kılıyordu. Haham Elimelech’in adını duyuran ise yazdığı “Noam Elimelech” adlı kitaptır. Bu iş ona hem şöhret hem de geçim kaynağı oldu.
Aynı zamanda o Hasidik Yahudiliğin öncüsü olarak kabul edildi. Elimelech, öğretilerini ve fikirlerini bu kitap aracılığıyla paylaşarak hayatı boyunca iz bıraktı. Biraz da onun müzikle olan ilişkisinden bahsedelim…
Hasidik toplumun çok sevdiği Haham Elimelech’e ithaf edilen bu şarkı, 1927 yılında Moysche Ender tarafından yazıp bestelenmiştir.
Moysche Ender, Elimelech gibi Polonya’da doğdu. 11 yaşında Amerika’ya göç eden Yahudi bir ailenin çocuğuydu. Amerika’da yazı sanatını geliştirdi, hiciv ve hiciv yazıları yazdı. 1927’de Rebbe Elimelech’in sözlerini yazarken müziği Polonya Yahudi folkloruna dayandırdı.
Haham Elimelekh, 1905’te Rusya’daki Yahudi cemaatinin karşılaştığı zorlukları anlatıyor 1964 yılında çıkan ünlü Damdaki Kemancı müzikalinde yer alan şarkılardan biridir. Bu eserin dünya çapında tanınmasına katkıda bulunanlardan biri de Fransız sanatçı Mireille Mathieu’dur. Şarkıyı Fransızca olarak L’aveugle adıyla seslendirdi.
1974’ten beri keyifle dinliyoruz, milli duygularımızı sarsarak bizlere sunuldu. Ayten Alpman’ın MemleketimDolayısıyla müziğinin aslında Yahudi müziği geçmişi var.
Türkiye’de ise 1972 yılında Ayten Alpman tarafından “Bu Başka Memleketim” adıyla Türkçe olarak, sözleri Fikret Şeneş tarafından seslendirildi.
Her şeyden önce bu Yahudi halk şarkısı , ilk olarak bir müzikal aracılığıyla geniş kitlelere ulaştı; Daha sonra Fransız düzenlemesi dünya çapında büyük bir popülerlik kazandı. Bu süreç Türkiye’deki aranjman sektörünün de ilgisini çekti ve Türkçe sözlerle yeniden üretildi. Şarkı daha sonra o kadar popülerlik kazandı ki, ülkenin resmi olmayan marşı olarak değerlendirilebilir.
45’lik plak ilk çıktığında pek ilgi görmemişti. Fakat 1974’te Kıbrıs Barış Harekatı 1990’lı yıllarda TRT’de “Memleketim” şarkısı sık sık çalınmaya başlayınca şarkı bir anda büyük ilgi görmeye başladı. Şarkının orijinal hali ile alakası olmayan Türkçe sözleri tamamen milli duygularımızla örtüşmüştür.
Bu nedenle o yıl şarkı, “Memleketim” adıyla ikinci kez 45’lik plak olarak yayımlandı.ve selefinden farklı olarak büyük bir satış başarısı elde etti.
